Jeśli będę szedł naprzód – idźcie za mną,
jeśli się cofnę – zabijcie,
jeśli umrę – pomścijcie.
(Henryk de la Rochejaquelein)
Tuż przed świętami Bożego Narodzenia rozegrał się ostatni akt dramatu powstańców wandejskich – klęska Wielkiej Armii Katolickiej i Królewskiej 23 grudnia 1793 r. pod Savenay. W czasie walk zginęła większość dowódców. Bezbronna Wandea stanęła w obliczu zwycięskiej Republiki.